Arabuluculuk Nedir: Zorunlu ve İhtiyari Arabuluculuk

Arabulucu Nedir?

Arabuluculuk Türleri

Bazı davalar için mahkemeye başvurmadan önce gitmek zorunlu hâle gelmiştir. Özellikle iş ve ticaret davalarında bu kural geçerlidir. Süreç zamanında başlarsa etkili sonuç doğar. Aksi takdirde mahkemeler davayı reddeder.

Taraflar, dilerse gönüllü olarak da arabuluculuk sürecine başvurabilir. Bu seçenek daha dostane ilerler. Dolayısıyla, davaya gerek kalmadan sorunları çözerler. Üstelik anlaşma üzerinde tam denetim kurarlar.

Arabulucu Kimdir?

Hukuk fakültesi mezunları arabulucu olmak için belirli koşulları karşılar. Gerekli eğitimi tamamlar. Ardından sınavı geçer. Adalet Bakanlığı siciline kayıt yaptırır. Bundan dolayı, Avukatlar da bu süreç sonunda arabuluculuk yapabilir.

Ticari ve Tüketici Davalarında Arabuluculuk

Tüketici uyuşmazlıklarında bazı konular için arabulucuya başvurmak şart hâline gelmiştir. Özellikle, parasal sınırın üstündeki uyuşmazlıklarda bu yol izlenir. Diğer taraftan hakem heyeti kapsamındaki konular dışarıda kalır.

Ticari alacak ve tazminat davalarında da taraflar arabulucuya başvurarak çözüm arar. Genellikle bu süreç altı haftada tamamlanır. Gerekli görülürse bu süre iki hafta uzar.

Gayrimenkul Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk

1 Eylül 2023’ten itibaren taraflar gayrimenkul davalarında da arabuluculuğa başvurabilir. Kira uyuşmazlıkları, taşınmaz devri ve ayni haklarla ilgili konular bu alandadır. Taraflar anlaşmaya varınca yazılı tutanak düzenler. Ek olarak, bu belge tapuya şerh konularak resmiyet kazanır.

İş Uyuşmazlıklarında Zorunlu Arabuluculuk

İşveren ve işçi arasındaki birçok uyuşmazlık için arabulucu artık dava şartı oldu. Taraflar işe iade, kıdem, ihbar ya da fazla mesai gibi konularda arabulucuya başvurur. Eğer süreç anlaşmayla biterse dava açılmaz. Aksi durumda taraflar mahkemeye gider.

Arabuluculuk Süreci Nasıl İşler?

Taraflardan biri adliyedeki arabulucu bürosuna başvuru yaparak süreci başlatır. Böylece, büro arabulucu atar. Arabulucu taraflara süreci açıklar. Ardından, ilk toplantıyı planlar. Taraflar müzakere ederek çözüm arar. Eğer anlaşma sağlanırsa tutanak hazırlar. Böylelikle, taraflar belgeye icra şerhi alarak resmiyet kazandırır.

Süreçteki Temel İlkeler

Taraflar görüşmelerde sundukları bilgileri gizli tutar. Ayrıca, arabulucu taraflara eşit yaklaşım sergiler. Hiçbir tarafı kayırmaz. Taraflar görüşmelere özgürce katılır. Ek olarak, görüşmeleri kendi iradeleriyle sonlandırabilir.

Anlaşmanın Hukuki Geçerliliği

Taraflar uzlaşınca birlikte tutanak hazırlar. Her iki taraf belgeyi imzalar. Böylece, icra şerhini alarak belgeyi ilam niteliğine dönüştürürler. Bu belge artık mahkeme kararı gibi bağlayıcı olur.

Arabuluculuğun Kapsamadığı Alanlar

Bazı uyuşmazlık türleri arabuluculuk dışında kalır. Taraflar ceza davaları, velayet veya aile içi şiddet gibi konular için bu süreci kullanamaz. Ayrıca sosyal güvenlik ve vergi davalarında da arabuluculuk işlemez.

Yargı Kararları ve Uygulama Hataları

Yargıtay arabulucu sürecinde kurallara uygun hareket edilip edilmediğine dikkat eder. Eğer, taraflar eksik düzenlenmiş tutanaklarla dava açarsa mahkeme davayı reddeder. Üst mahkemeler bazı kararları bozar. Bu nedenle taraflar süreci dikkatle yürütmelidir.

Genel Değerlendirme

Zaman ve masraf tasarrufu sağlamak isteyen taraflar arabuluculuğa yönelir. Süreç hem hızlı hem güvenli ilerler. Zorunlu arabuluculuk dava açmak için ön koşul oluşturur. İhtiyari arabulucu ise taraflara esneklik tanır.